دلبستگی ایمن و عوامل موثر بر آن

خانواده اولین پایه گذار شخصیت و ارزش ها کودکان است که نقش مهمی در تعیین سرنوشت و سبک زندگی آینده کودک دارد . تأثیر خانواده به عنوان اولین و مؤثرترین واحد اجتماعی بر فرزندان ، کاملا واضح و مشخص است . در جریان رشد کودک ، محیط و شرایط خانواده هم می تواند باعث رشد بیشتر و بهتر کودک شود و هم می تواند از رشد کودک جلوگیری کند . ارتباط والد با کودک از مهم ترین عوامل در زندگی اجتماعی است و نقش مهمی در سلامت روان فرزندان دارد . با توجه به نظریه دلبستگی ، رشد و سلامت روانی کودک به تعامل بین والدین و کودک برمی گردد . پیوند عاطفی که بین مادر و نوزاد شکل می گیرد دلبستگی نامیده می شود . دلبستگی از دوران نوزادی شکل می گیرد و تا کودکی و سپس بزرگسالی ادامه دارد . رفتار مادر با کودک می تواند انواع سبک های دلبستگی را در نوزاد به وجود بیاورد که مهمترین و بهترین نوع آن " دلبستگی ایمن " است . در ادامه مقاله به تعریف و توضیح دلبستگی ایمن و عوامل موثر بر شکل گیری آن در کودکان می پردازیم .

دلبستگی ایمن چیست ؟

زمانی که مادر یا مراقب نوزاد از بدو تولد به درستی و به موقع پاسخگوی نیازهای کودک باشد علاوه بر اینکه باعث می شود نوزاد به دنیای اطرافش اعتماد کرده و با خیال راحت به جست و جو بپردازد ، باعث به وجود آمدن رابطه و تعامل عاطفی مثبتی بین مادر و نوزاد می شود که باعث شکل گرفتن دلبستگی ایمن ، طی شدن درست و به موقع مراحل دلبستگی و سلامت روانی کودک در آینده می گردد . 
نشانه دلبستگی ایمن در کودکی این است که اين كودكان رفتار دلبستگی واضحی بعد از جدایی مادر نشان می‌دهند . وقتی مادر آن ها را ترک می کند ، آن‌ها مادر را صدا مي‌كنند ، دنبال او می‌روند و او را جستجو می كنند و در آخر شروع به گريه می‌كنند . زمانی كه مادر برمی‌گردد خوشحال می‌شوند و او را بغل می‌كنند و مي‌خواهند با وي تماس جسمی داشته باشند و در بغل مادر باشند ، بعد از مدت كوتاهی آرام می‌شوند و سعی می‌كنند دوباره بازی را شروع كنند . این رفتار نشان دهنده یک دلبستگی ایمن در کودک است .  برای مطالعه مقالات بیشتر در کانال تلگرام روان شناسی کودک و نوجوان عضو شوید .

عوامل موثر بر دلبستگی ایمن

پژوهشگران 5 عامل مهم را در شکل گیری دلبستگی ایمن بیان می کنند : 

1. فرصت برقرار کردن رابطه نزدیک : نوزادان باید با والدین ارتباط داشته و رابطه نزدیکی با هم برقرار کنند تا پیوند عاطفی عمیقی بین آنها شکل بگیرد و باعث به وجود آمدن دلبستگی ایمن در کودکان شود . 
2. کیفیت پرستاری از کودک : مادر یا مراقب باید در کنار کودک حضور داشته و نیازهای اساسی کودک مثل غذا را در اسرع وقت برآورده سازد . پاسخ‌دهی سریع ، منظم و مناسب مادران به علايم نوزادان و نگهداری محبت‌آميز آن‌ها ، با ايمن بودن دلبستگی ارتباط دارد . مادر هنگام ارتباط با کودک نباید خسته و بی حوصله باشد و به کودک بی توجهی کند یا اینکه بیش از اندازه به کودک توجه کند . 
3. ویژگی های کودک : دلبستگی حاصل یک رابطه و تعامل دو نفره بین والد و مراقب است ، بعضی از نوزادان بی قرار هستند و بیشتر گریه می کنند و بعضی به اصطلاح خوش اخلاق تر هستند . عواملی مانند تولد زودرس و بیماری نوزاد نگهداری از نوزاد را برای والدین سخت تر می کند . اگر والدین وقت و حوصله کافی برای پرستاری از نوزاد داشته باشند و نوزاد هم بیماری خاص و شدیدی نداشته باشد ، نوزاد مراحل دلبستگی را به خوبی طی خواهد کرد. 
4. شرایط خانوادگی : نوع رفتاری که والدین با کودک دارند از مهم ترین شرایط خانوادگی است . والدینی که خودشان مورد بی مهری پدر و مادرشان قرار گرفته اند نباید با فرزندشان هم همانطور رفتار کنند ، باید پدر و مادرشان را ببخشند و سعی کنند خودشان والدین خوبی باشند . 
5. خلق و خوی کودک : همانطور که در مورد قبلی هم اشاره شد دلبستگی حاصل یک تعامل دو نفره است و رفتار مادر با نوزاد تا حد زیادی تابعی از رفتار خود نوزاد است . بعضی نوزادان خلق و خوی دشوار دارند و برخی خقل و خوی ملایم دارند که عامل تعیین کننده ای برای رفتار مادر با نوزاد است . 

منابع : 
روانشناسی رشد ؛ لورا برک 
نقش سبک های دلبستگی در در پیش بینی اختلال سلوک دانش آموزان ؛ اقبال زارعی ، حسین حیدری ، مجتبی محمودی نودژ ، مهین عسکری ، حاتم محمدی