برطرف کردن خشونت های خانگی با فرهنگسازی

افسر افشار نادری در وبینار بررسی خشونت علیه زنان در زمان شیوع کرونا با طرح این سوال که امن ترین جا برای یک متجاوز کجاست ، افزود : بدون شک هرجایی که کار اشتباهی صورت گیرد و هیچ مجازاتی متناسب با آن کار اشتباه برای فرد خاطی در نظر گرفته نشود ، امن ترین جا برای یک متجاوز است .

وی در پاسخ به سوال که برای وضع قوانین و جلوگیری از این خطاها چه باید کرد ، گفت : بگذارید پاسخ به این سوال را با اشاره به پرونده ای مستند از یکی از نمایندگان صلح جهانی مطرح کنم . در این پرونده خانمی در جریان درگیری با همسرش او را به قتل می رساند . در ادامه دو فرزند این خانم از مادر شکایت کرده و تقاضای قصاص می کنند . هر دو فرزند نیز بسیار مصمم به دنبال اجرای این حکم بوده و هستند و با توجه به همه مداخلات اجتماعی موفق به منصرف کردن این دو فرزند نشده اند . حال سوال اینجاست که اگر این قتل به نحو دیگری انجام می شد ، یعنی مردی همسر خود را به قتل می رساند ، آیا باز هم فرزندان می توانستند تقاضای قصاص کنند ؟

افشارنادری ادامه داد : وقتی به قوانین مراجعه می کنیم ، می بینیم اگر مادری به دست همسر خود به قتل برسد ، فرزندان هیچ حقی ندارند که از پدر شکایت و تقاضای قصاص کنند و به نظر می رسد این تفاوت قائل شدن در قانون یک کشور ، بدون شک بستری را برای وقوع جرایم آماده می کند .

عضو هیات مدیره انجمن مطالعات فرهنگی و ارتباطات تاکید کرد : وقتی نگاهی به پیشینه خود در ادبیات ، هنجار و مذهب می اندازیم ، می بینیم برای جایگاه مادر ارزش و اهمیت ویژه ای قائل شده اند اکنون چه اتفاقی افتاده که تا این اندازه نسبت به ارزش یک زن بی اهمیت می شویم .

افشارنادری با بیان اینکه مسئله مهم و مشکل ساز در جامعه ما، خشونت های ذهنی است خاطرنشان کرد: این خشونت ها برای زنان در جامعه چندین برابر است و باید از خود بپرسیم کودکانی که از چنین جامعه ای برمی خیزند ، در آینده چه عملکردی خواهند داشت؟

وی ادامه داد : خشونت خانگی تاثیر منفی بر روی جسم و روان افراد می گذارد و در این فضا کودکی که شاهد خشونت است ، همیشه مضطرب و نگران به نظر می رسد و منتظر اتفاق بد یا دیدن یک صحنه خشونت آمیز در زندگی است . حتی زمانی که این کودکان در مدرسه هستند ، برای مثال در ذهن خود مجسم می کنند وقتی به خانه بروم شاید شاهد دیدن یک جسد باشم . حال تصور کنید دختری که در چنین جامعه ای رشد می کند ، چگونه می تواند روی پای خود بایستد . هنگامی که یک زن مورد فحاشی همسر قرار می گیرد ، آیا می تواند مفهوم عشق را احساس کند .

عضو هیات مدیره انجمن مطالعات فرهنگی و ارتباطات با بیان اینکه خشونت خانگی پیش زمینه ای است که می تواند انواع اختلالات را در افراد به وجود آورد ، افزود : بدون شک این اختلالات مدام خود را در جامعه نشان می دهد. برای مثال زنانی که مورد خشونت قرار می گیرند ، قادر نیستند مستقل باشند و از حق خود دفاع کنند .

وی تصریح کرد :  برای قوانین کشور احترام قائل هستیم زیرا در این جامعه زندگی می کنیم و به عنوان یک شهروند تابع قوانین هستیم اما نیاز به یک جامعه شناسی حقوقی به شدت احساس می شود . چیزی که بتواند تاخر فرهنگی و تغییر ماهیت جرم را مطرح کند .

افشارنادری تاکید کرد : به طور قطع باید منطق اجتماعی را در تدوین قوانین مدنظر قرار دهیم و در این راه ترازوی عدالت را برای دادگاه ها در نظر بگیریم . این درحالی است که هرجا منطق و خواست اجتماعی برجسته می شود یا فشار اجتماعی از داخل یا بیرون پیش می آید ، تازه تصمیم می گیریم قانون را تغییر دهیم و این منطقی نیست . امروزه محتوا تحت تاثیر صورت قرار گرفته و اصالت صورت به اصالت محتوا چیره شده است .

مدیر گروه مطالعات زنان انجمن جامعه شناس با بیان اینکه در بعضی از فرهنگ ها مشاهده شده که افراد حتی در هنگام نزاع هم با الفاظ محترمانه با هم صحبت می کنند ، گفت : اما در جامعه ما هنگام دعوا به دلیل نبود مهارت ها، بروز خشونت آنقدر افزایش پیدا می کند که گاهی موجب آسیب و بروز خشم زیاد می شود . از طرفی بیشتر قتل های زنان به موارد ناموسی ربط داده شده و به این شکل توجیه می شود و قانون باید بتواند جلوی انسان کشی را بگیرد .

وی ادامه داد : خشونت های پنهان ساختار فرهنگی ما را شکل داده و با آموزش درست از طریق رسانه ها باید آگاهی مردم را در این زمینه ارتقاء دهیم . اگر قانون تغیر کند ، متعاقب آن فرهنگ هم عوض خواهد شد و ادامه این فرهنگ عوض شده را آموزش صحیح تحکیم می بخشد .

خشونت علیه یک زن ، آسیب به کل جامعه است

مدیرعامل موسسه آتنا و مسول فنی اولین خانه امن غیر دولتی استان تهران نیز در ادامه این وبینار با بیان اینکه موضوع خشونت علیه زنان از این منظر اهمیت دارد که خشونت علیه یک زن ، نه تنها خشونت به او بلکه به کل یک جامعه آسیب وارد می کند ، گفت : این موضوع سلامت عمومی کل جامعه را تحت تاثیر قرار می دهد . همه افراد فعال در این زمینه در حال انجام اقدامات خاصی هستند ولی همه این ها در حد یک مطالعه پایلوت است و برای تغییر نیاز به یک فعالیت اساسی داریم که قدم اول می تواند بحث قانون و قانون گزاری باشد .

زهرا افتخارزاده افزود : تغییر قانون مقدم بر فرهنگ سازی بوده و در این زمینه به ما کمک خواهد کرد . اکنون متاسفانه آموزش هایی در جامعه داده می شود که این آموزش ها در جهت تخریب و تبعیض قرار دارد .

وی با اشاره به قتل وحشتناک رومینا تصریح کرد : این حادثه به ما نشان داد ، یک قانون غلط چگونه می تواند به افزایش جرم و جنایت دامن بزند. وقایعی که اتفاق می افتد با هزار زبان با ما سخن می گویند که بعضی قوانین ، تخریب جامعه را در پی دارد و این قوانین نیاز به اصلاح یا تغییر دارند .  

مدیرعامل موسسه ارتقای کیفیت زندگی زنان آتنا تاکید کرد : در اغلب موارد زنان و دخترانی که به خانه های امن مراجعه می کنند ، در جهت تجاوزی بوده که فرد در خانه خود به وی صورت گرفته و تجربه کرده و این درحالی است که قانون ما را در این مورد نمی تواند حمایت کند زیرا هنوز هیچ تعریفی از خشونت خانگی در قانون نداریم .

وی اضافه کرد : مراجعان به خانه های امن افرادی هستند که به دلیل مشکلات قانون نتوانسته اند از حق خود به درستی دفاع کنند . مثل آنچه قانون برای اثبات تجاوز خواسته و فرد باید برای اثبات ادعای خود چهار شاهد داشته باشد و همین موضوع باعث شده بسیاری از پرونده های تجاوز به عنف مسکوت بماند .

این داوطلب حوزه زنان خاطرنشان کرد : مورد بعدی از مصادیق خشونت علیه زنان ، کودک همسری است . فرد در سن نوجوانی وارد زندگی زناشویی می شود که هیچ آمادگی ندارد و در نتیجه در شرایط ضعف روحی و روانی قرار می گیرد و این خود به بالا بردن خشونت کمک می کند .

افتخارزاده ادامه داد : آمار امسال نشان می دهد 30 هزار ثبت ازدواج زیر 14 سال داشتیم . یکی از دلایل این موضوع را می توان دریافت وام ازدواج دانست و به طور قطع زندگی هایی که این گونه شکل می گیرند از اساس دچار مشکل هستد .

وی افزود : به طور کلی هر اقدامی که در جهت آموزش زنان و امور اشتغال آنها باشد ، همچنین مسائل مربوط به امور اقتصادی را بهبود ببخشد و در همین راستا توجه ویژه ای نیز به حل مشکل کودک همسری شود ، قطعا به پیشگیری و کاهش خشونت کمک خواهد کرد .

خانه های امن باید در دسترس باشند

موسس گروه احیا و فعال مدنی حوزه زنان نیز تاکید کرد : پناهگاه امن موردی است که سال ها است به دنبال آن هستیم و هنوز اتفاق نیفتاده . حتی در دوران اصلاحات راه اندازی پناهگاه امن از طرف ما بارها مطرح شد .

فاطمه فرهنگخواه ادامه داد : ابتدا بهزیستی اعلام کرد که این گونه فضاها موجود است . در همین راستا از فضاهای بهزیستی بازدید به عمل آمد ولی متاسفانه هیچ یک از این فضاها ساز و کار خانه امن را نداشت .

وی تاکید کرد : ضرورت نیاز به پناهگاه امن را می توان با این مثال روشن کرد . اینکه در نیمه شب زن و شوهری با یکدیگر دعوا کنند ، شبانه زن به همراه فرزند و یا فرزندان خود منزل را ترک کند . در شرایطی که نه پوشش مناسبی داشته باشند و نه حتی مقداری پولی که بتوانند کرایه تاکسی خود را پرداخت کنند . اگر تصور این باشد که آن زن در آن شهر هیچ اقوامی نداشته باشد و یا بر حسب حجب و حیا نخواهد به کسی خبر دهد ، چه در انتظار این زن خواهد بود .

موسس گروه احیا خاطرنشان کرد : این گونه نهادها توسط دولت باید ایجاد شود . در شهرهای بزرگ باید اینگونه نهادها در نقاط مختلف شهر تاسیس شود تا در دسترس همگان باشد .

وی ادامه داد : ضمن این که در این پناهگاه ها باید افراد متخصص مثل حقوقدان ، روانشناس ، پزشک و... حضور داشته باشند و نهادهایی از جمله آتش نشانی ، پلیس ، اماکن مذهبی و هر نهاد دیگری که با توجه به ضرورت باید وجود داشته باشد ، باید با این گونه پناهگاه ها همکاری کنند .

فرهنگخواه گفت : در خانه های امن پرونده ها باید توسط تیم متخصص بررسی شود تا همه ابعاد حقوقی ، روانشناختی ، پزشکی و ... مورد توجه قرار گیرد . همچنین در این پناهگاه ها باید قسمتی برای کودکان تعبیه شود  تا متخصصان حوزه کودک بتوانند خدمات مورد نیاز شرایط کودک را ارائه کنند .

منبع : ایرنا