بازی برای تقویت حواس کودکان اوتیسم

اوتیسم یک اختلال رشدی است که در طی دوران رشد به وجود می آید ، این اختلال تعاملات اجتماعی کودکان را مختل می کند و ممکن است بهره هوشی بالا یا پایین داشته باشند ولی در برقراری ارتباط به خصوص ارتباط چشمی شدیدا مشکل دارند ، یکی دیگر از مشکلات این کودکان این است که بیش حسی و یا کم حسی دارند مثلا حس شنوایی شان خیلی خیلی قوی یا خیلی کم است ، یا مثلا اگر تند حسی لامسه داشته باشند هر لمس کوچکی را شدید حس می کنند و به شدت به هم می ریزند . درمان کودکان اوتیسم از طریق روش هایی مانند پکس ، ABA ، عروسک درمانی ، سانرایز و ... انجام می شود ، هم چنین با توجه به اینکه تاثیر بازی درمانی روی این کودکان ثابت شده است با بازی می توان برخی از حس های انها را فعال یا کم رنگ کرد . در ادامه این مقاله چند بازی برای تقویت حسی کودکان اوتیسم بیان می کنیم . 

بازی آغوش دو نفره برای کودکان اوتیسم

مکان بازی : فضای باز یا فضای بسته
روش اجرا: شما و یک بزرگسال دیگر بازوهای تان را به یکدیگر قفل کنید و یک ننو درست کنید وکودک را بین بازوانتان در یک وضعیت افقی قرار دهید . مطمئن شوید هردوی شما به اندازه کافی به هم نزدیک هستید که بتوانید با بدن خود فشار مختصری به کودک وارد کنید . هر دو نفر به صورت هماهنگ حرکتی کنید و با هم کودک را به سمت جلو و عقب حرکت دهید . ابتدا در وضعیتی این کار را انجام دهید که سر او از پاهایش بالاتر باشد ، سپس برعکس عمل کنید و پاهایش را بالاتر از سرش نگه دارید .
در تمام مدتی که او را حرکت می دهید نام خودتان را با یک ریتم مشخص به صورت یک شعر بخوانید : مامان ، بابا ، مریم... مامان ، بابا ، مریم... . توجه داشته باشید فشاری که بر بدن وارد می کنید عمیق و مداوم باشد و در تمام بازی با او ارتباط چشمی داشته باشید .

اهداف بازی : 

1. ایجاد حس عمقی : تماس بدنی دو فرد بزرگسال با کودک حس عمقی ایجاد می کند و همان طور که نوزاد هنگام پیچیده شدن ملایم درون یک پتو با ملافه احساس راحتی می کند ، کودک نیز همان حس را تجربه می کند .

2. به کار گیری حس تعادل : تکان دادن به جلو و عقب ، حس تعادل کنترل شده ای را به وجود می آورد . 

3. برقراری توجه مشترک : این فعالیت بنیادی ، برقراری تماس چشمی با دیگران را تقویت می کند .

از جمله فواید این بازی برای کودکان اوتیسم این است که این فعالیت یک فعالیت حسی است ، با حواس لامسه، شنوایی و بینایی و حرکت درحالی که سه نفر تماس فیزیکی نزدیک با هم دارند درگیر می شود . شما می بینید با همکاری دو حس عمقی و تعادل و اضافه شدن محرک شنوایی در یک فعالیت برنامه ریزی شده ، دو تا از قوی ترین سیستم های حسی موجب پیوند بین بزرگسال و کودک می گردند .

داخل کیسه چی داری

مکان بازی : فضای باز یا فضای بسته 
وسایل مورد نیاز مرحله اول : روبالشی یا کیسه پارچه ای . دو حیوان عروسکی کوچک هم شکل و هم اندازه و دو توپ کوچک هم شکل و هم اندازه . مطمئن شوید که کودک با اشیاء انتخابی شما کاملا آشنا باشد ، به طوری که با لمس کردن بتواند دو وسیله را از بین اشیاء روزمره شناسایی کند.
وسایل مورد نیاز مرحله دوم : یک کیسه غیرشفاف ، اشیاء کوچکی مانند سکه ، گیره کاغذ ، دکمه و .... .
روش اجرا مرحله اول :
یک شیء را داخل کیسه پارچه ای بگذارید و یک شیء مشابه با آن را به عنوان نشانه دیداری بر روی میز بگذارید . از کودک بخواهید بدون این که به داخل کیسه نگاه کند ، دستش را داخل ببرد و شیء را لمس کند سپس از او بخواهید هم زمان با نگاه کردن و لمس کردن، شیء مورد نظر را توصیف کند . وقتی فهمید آن چه که لمس می کند ، با آنچه که می بیند مطابقت دارد می توانید بازی را سخت تر کنید . 
برای سخت تر کردن بازی می توانید چند شی را روی میز بگذارید و از او بخواهید بدون نگاه کردن به داخل کیسه تشحیص بدهد چه چیزی را دارد لمس می کند . وقتی کودک یک شیء را تشخیص داد با صدایی بلند و رسا کاری که انجام داده را توضیح بدهید و ویژگی های چیزی را که برداشته نام ببرید . مثال : تو الان یه سکه برداشتی که گرد و صافه . به این ترتیب ارتباط کلامی نیز تقویت می شود ، وقتی کودک توانست اشیا را با توصیفشان تطبیق دهد بلافاصله او را در موقعیت انتخاب دو توصیف قرار دهید مثلا بپرسید : چیزی که توی دستته نرمه یا سفت ؟ صافه یا زبره ؟ 
مرحله دوم : 
اشیای کوچک را داخل کیسه بگذارید ، از کودک بخواهید بدون نگاه کردن اشیا را شناسایی کند ، همراه با ارتقای سطح کودک از او بخواهید به جای نام بردن شی داخل کیسه آن را توصیف کند . 
هدف این بازی : 

1. برقراری ارتباط بین حس لامسه و بینایی : در سطوح پایین تر فعالیت ، شما در حال آموزش برقراری یک رابطه بین اطلاعات حسی و اطلاعات دیداری هستید . وقتی به آنها اجازه می دهید در حالی که جسمی را لمس می کنند آن را ببینند ، به آنها می آموزید که ویژگی های دیداری اشیاء را با توصیف خواص لمسی آنها تطبیق دهند . این به کودکان کمک می کند تا به راحتی با دیدن محیط اطراف به خواص لمسی اشیاء پی ببرند بنابراین این بازی یک بازی مفید برای تقویت حواس کودکان اوتیسم می باشد . 

2. توانایی تمیز دادن در حس لامسه : به کارگیری دست ها و انگشتان برای مشخص کردن آن چه در کیسه است ، بدون کمک گرفتن از حس بینایی ، سیستم حس  لامسه را به چالش می کشد که زمینه را برای مهارت های ظریف آماده می کند و بازی مفید برای تقویت حواس کودکان اوتیسم است . 

3. برقراری ارتباط بین حس لامسه با تكلم : این بازی به ساخت مجموعه ای از واژگان توصیفی کمک می کند ؛ به همین دلیل یک بازی فوق العاده برای تسهیل تکلم به حساب می آید . 

4. تعدیل حساسیت های لمسی : از آنجایی که این بازی با روشی شاد و بدون فشار ، انواع بافت های جدید را معرفی می کند ، می تواند از حساسیت های کودک نسبت به بافت های مختلف کم کند و یک بازی مفید برای تعدیل حواس کودکان اوتیسم می باشد . 

حباب بازی برای کودکان اوتیسم

مکان بازی : فضای باز یا فضای بسته ،  ترجیحا فضای باز 
وسایل مورد نیاز : برای این بازی یک بطری یا ظرف محتوی مایع کف کننده و حلقه ای برای ساختن حباب (از حباب سازهای آماده نیز می توانید استفاده کنید) . 
روش اجرا : به نوبت در حباب ساز بدمید . یکی حباب می سازد و دیگری آن را می ترکاند . حباب را بر روی قسمت های مختلف بدن بترکانید .
مدل دیگر بازی : حبابی بسازید و کمی از کودک فاصله بگیرید . سپس از او بخواهید به سمت حباب فوت کند و آن را جابه جا کند . اگر کودک برای دمیدن دچار مشکل است ، این کار را مقابل آینه انجام دهید تا ببیند برای درست کردن حباب لازم است دهانش را چه شکلی کند . 

هدف این بازی : 

1. تقویت مهارت های دیداری : از آنجایی که کودک در این فعالیت باید به حباب ها نگاه کند ، بر روی حرکت های ملایم و سریع چشم کار می شود که موجب تقویت ماهیچه های کوچک چشم می گردد . 

2. به کارگیری ادراک دیداری : کودک باید برای پیدا کردن حباب ها در محیط اطراف و دنبال کردن آنها با چشم ، بین اطلاعات پیش زمینه (حباب ها) و اطلاعات پس زمینه تمیز قایل شود . 

3. هماهنگی چشم و دست : کودک باید مسیر حباب را با چشم دنبال کند و سپس با گرفتن ، ترکاندن و یا ضربه زدن به آن در هوا ، پاسخ حرکتی بدهد . 

4. رعایت نوبت : از یک زبان ساده استفاده کنید و با به کار بردن عباراتی نظیر " نوبت من " و "نوبت تو" ضمایر را با کودک کار کنید . 

5. توجه به بدن : شما (فرد بزرگسال) اعلام می کنید که حباب روی چه بخشی از بدن ترکیده شود . زانو ، بینی ، آرنج یا سر . 

6. تكلم : کار بر روی مفاهیم توصیفی و کمی مانند "حباب بزرگ" و "حباب کوچک" ذخیره كلمات و مفاهیم را در ذهن کودک بیشتر می کند .

7. کنترل حرکت فک و دهان و تنفس : کنترل ماهیچه های لب ، لازمه نگه داشتن لب ها به شکل o درحال دمیدن است . دمیدن کنترل شده و متوالی برای ساختن حباب ها ، موجب افزایش قدرت نگهداری نفس در سینه می شود که برای ادای اصوات ضروری است .

8. حرکت : دویدن به دنبال حباب ها و ترکاندن آنها مهارت های حرکتی را تقویت می کند .

9. تقویت مهارت های اجتماعی : در این بازی با ترکاندن حباب ها و رعایت نوبت و رفتار متقابل اجتماعی حس مشترکی از شادی تجربه می شود .

منبع : بازی و فعالیت برای کودکان با طیف اختلالات اوتیسم ؛ تارا دلانی ، ترجمه نرگس محمودی

سوالات متداول

1- ✔️ بازی آغوش دو نفره برای کودکان اوتیسم چیست؟

✔️ در این بازی شما و یک بزرگسال دیگر بازوهای تان را به یکدیگر قفل کنید و یک ننو درست کنید که در متن مقاله شرح داده شده است.

2- ✔️ بازی داخل کیسه چی داری چیست؟

✔️ در این بازی یک شیء را داخل کیسه پارچه ای بگذارید و یک شیء مشابه با آن را به عنوان نشانه دیداری بر روی میز بگذارید، ادامه این بازی در متن مقاله هست.

3- ✔️ حباب بازی برای کودکان اوتیسم چگونه است؟

✔️ در این بازی برای کودکان اوتیسم حبابی بسازید و کمی از کودک فاصله بگیرید که در متن مقاله توضیح داده شده است.