واکنش به فشارهای روانی

فشار روانی زمانی ایجاد می شود که تنش های زندگی فرد از آستانه تحملش بالاتر باشد ، فشار روانی یعنی احساس در هم پیچیده شدن به واسطه رویدادهایی که به نظر می رسد نمی توانید آنها را کنترل کنید . ما در برابر فشارهای روانی که در زندگی احساس می کنیم واکنش های مختلفی نشان می دهیم . موقعیت های پرفشار واکنش های هیجانی روانی مختلفی از شور و شوق تا اضطراب و افسردگی و خشم در فرد ایجاد می کنند . هم چنین واکنش های جسمانی به فشار روانی نیز مختلف هستند مانند افزایش فشار خون ، افزایش سرعت تنفس و ... اگر این فشارهای روانی ادامه پیدا کنند بسته به اینکه ما چقدر در کنترل این فشارها موفق بوده ایم ممکن است واکنشهای مختلفی از مواردی که گفته شد را نشان دهیم تا بتوانیم با آن فشار روانی مقابله کنیم . در ادامه این مقاله به واکنش های روانی در موقعیت های فشار روانی اشاره می کنیم . 

اضطراب

رایج ترین واکنش به فشار روانی اضطراب است . زمانی که اتفاقی در زندگی فرد می افتد که او را متحمل فشار روانی بالایی می کند مجموعه ای از علائم اضطراب را نشان داده و به اختلال فشار روانی پس از سانحه یا PTSD دچار می شود . این افراد چار حس بهت زدگی و بی حسی کامل نسبت به جهان می شوند ، به طور مکرر علائم زمان وقوع حادثه را در خود می بینند و نشان می دهند ، اختلال خواب و مشکل در تمرکز داشته و احساس گناه بسیار شدید ناشی از بازماندگی دارند . اتفاقاتی مانند جنگ ، بالایای طبیعی و تجاوز جنسی این نشانه ها را در فرد به وجود می آورد . 

خشم و پرخاشگری

واکنش رایج دیگر به فشار روانی خشم است که ممکن است به پرخاشگری نیز منجر شود . هر زمان تلاش های فرد برای کنترل موقعیت فشارزا با مانع رو به رو شود شروع به پرخاشگری می کند . این پرخاشگری به منبع سرخوردگی گاهی مستقیم و گاهی غیرمستقیم است ، گاهی شخص نمی داند به چه چیزی حمله کند اما عصبانی است و به دنبال چیزی می گردد تا خشمش را روی او خالی کند . گاهی نیز ممکن است منیع خشم یک فرد قدرتمند باشد و فرد نتواند خشمش را به او به طور مستقیم ابراز کند و ممکن است این خشم را بر سر یک فرد بی گناه خالی کند . 

بی احساس و افسردگی

اگرچه پرخاشگری پاسخ رایجی به فشار روانی است ولی پاسخ عکس آن یعنی کناره گیری و بی احساسی هم به فراوانی دیده می شود . اگر شرایط تنش زا ادامه یابند و فرد در مدارا با مشکلات و فشارهاموفق نشود بی احساسی ممکن است عمیق تر شده و به افسردگی تبدیل شود . نظریه درماندگی اموخته شده نشان دهنده این موضوع است که چطور تجربه وقایع آزار دهنده و غیرقابل پیش بینی می تواند به بی احساسی و افسردگی منجر شود . مشخصات درماندگی آموخته شده شامل بی احساسی ، کناره گیری و بی عملی در پاسخ به وقایع غیرقابل کنترل می باشد . این افراد دیگر برای درست کردن وضعیت کاری نمی کنند چون اعتقاد دارند که دیگر کاری از دستشان برنمی آید . 

اختلالات شناختی

در مواجهه با فشارهای روانی افراد ممکن است با اختلالات شناختی رو به رو شوند ؛ آنها نمی توانند به راحتی تمرکز کنند و افکارشان را منطقا سازماندهی کنند . به آسانی حواسشان پرت می شود و درنتیجه عملکرد انها در انجام کارها به خصوص کارهای پیچیده به مرور زمان کمتر و کمتر می شود . علت آن نیز می تواند این باشد که برانگیختگی هیجانی زیاد مخل فرایند پردازش اطلاعات در ذهن می شود . پس در مواجهه با عامل تنش زا هرچه مضطرب تر ، خشمگین تر و افسرده تر باشیم احتمال بیشتری می رود که دچار اختلال شناختی شویم . 
اختلال شناختی هم چنین می تواند ناشی از افکار منحرف کننده ای باشد که در برخورد با عامل تنش زا از ذهن می گذرند مثلا ممکن است خود را سرزنش کنیم که چرا بهتر از این عمل نکردیم بر اثر این افکار اضطراب فرد بالاتر می رود و در یادگیری و  به یاد آوردن اطلاعات به مشکل بر می خورد . اختلال شناختی در طول دوره های مختلف پرتنش اغلب موجب موجب پایبندی افراد به الگوهای رفتاری خشک و انعطلف ناپذیر می شود چون تحت این شرایط آنها نمی توانند الگوی رفتاری دیگری انجام دهند مثلا در ساختمان آتش گرفته محبوس می شوند چون اغلب سعی می کنند در خروجی را که به سمت داخل باز می شود به سمت خارج باز کنند . 

منبع : زمینه روانشناسی اتکینسون و هیلگارد ، ترجمه حسن رفیعی ، محسن ارجمند و حسن حمیدپور

سوالات متداول

1- ✔️ واکنش به فشارهای روانی چیست؟

✔️ موقعیت های پرفشار واکنش های هیجانی روانی مختلفی از شور و شوق تا اضطراب و افسردگی در فرد ایجاد می کنند که در متن مقاله شرح داده شده است.

2- ✔️ اضطراب در واکنش به فشار روانی چگونه است؟

✔️ رایج ترین واکنش به فشار روانی کم یا زیاد در زنان و مردان اضطراب است که در متن مقاله به طور کامل توضیح داده شده است.

3- ✔️ خشم در واکنش به فشار روانی چگونه است؟

✔️ یکی از واکنش های رایج به فشار روانی خشم است که ممکن است به پرخاشگری نیز منجر شود که در متن مقاله مطرح شده است.