ویژگی های محلات و افراد حاشیه نشین ایران
حاشیه نشینی یا پدیده سکونتگاه های غیررسمی ، حاصل رشد شهرنشینی و مهاجرت به شهرها ، درآمد پایین کشاورزی و جذابیت های زندگی شهری مانند فرصت های شغلی بیشتر ، تحصیل ، بهداشت و درمان ، سهولت دسترسی به خدمات اجتماعی شکل گرفته است در ایران حدود ١١ میلیون نفر حاشیه نشین و حدود 2700 محله حاشیه نشین وجود دارد . حاشیه نشینی پدیده‌ای است که با اسکان غیررسمی و بدون مجوز گروه بزرگی از مردم است که در مکانی در کنار و حاشیه شهرها ایجاد می شود . در تاریخ ۹ مرداد ۱۳۹۶ وزارت راه و شهرسازی ایران اعلام کرد . از هر چهار نفر ایرانی یک نفر در سکونتگاه غیررسمی سکونت دارد و حاشه نشین است .
در این مقاله به بررسی ویژگی های محلات و افراد حاشیه نشین ایران می پردازیم .
ویژگی های محلات و افراد حاشیه نشین ایران
در زیر به برخی از ویژگی های محلات و افراد حاشیه نشین ایران می پردازیم :
- ویژگی های کالبدی
- ویژگی های جمعیتی
- اشتغال
- گروه های کم در آمد
- سطح پایین سواد
- نوع آسیب های اجتماعی
- خدمات اجتماعی و رفاهی
- وضعیت آموزشی
- بهداشت
- ویژگی های فرهنگی
- روابط اجتماعی
- انسجام و همبستگی
در ادامه به صورت کامل تری در مورد ویژگی محلات و افراد سکونتگاه های غیررسمی پرداخته می شود .
ویژگی های کالبدی
مهم ترین شاخص محلات حاشیه نشین عدم همخوانی فضای مسکونی با جمعیت زیاد درون آن و وجود خانواده های پر جمعیت در این محلات است . کوچه ها و معابر محله محل ملاقات تفریح و اشتغال اکثر افراد ساکن این مناطق است . حضور جمع کثیری در طی شبانه روز در معابر باعث پیدایش شکل خاصی از اجتماع شده است که آن را می توان تحت عنوان فرهنگ کوچه نشینی مورد بررسی قرار داد .
ویژگی های جمعیتی
همان طور که گفته شد ،عام ترین شاخص محلات حاشیه نشین وجود جمعیت زیاد است . در این خانواده ها تعداد فرزندان زیاد و در نتیجه تراکم جمعیت جوان بسیار بالا است، به طوری که درصد بالایی از جمعیت حاشیه نشین بین 5 تا 25 سال سن دارند .
اشتغال
از نظر اشتغال جمعیت فعال این مناطق یا بیکار و یا در جستجوی کار و یا دارای کار موقت و غیر دائمی هستند افراد شاغل این منطقه معمولا بدون تخصص و مهارت بوده و لذا بیشتر در جوامع غیر مولد و غیر رسمی اقتصاد به انجام کارهای پست خدماتی و یا واسطه گری و دلالی مبادرت می کنند .
گروه های کم در آمد
عام ترین وجه تشابه محلات حاشیه نشین وجود و تراکم فقر در این محلات است اگر چه در این محلات گروه های با در آمد بسیار بالا نیز ساکن هستند ، اما سهم گروه های پایین درآمدی نیز بسیار بالا است .
سطح پایین سواد
سطح سواد ساکنان در محدوده های با قدمت یکسان و اینکه نسل چندم از حاشیه نشینان در آن ساکن هستند مشابه است . اما در هر صورت ، میانگین تحصیلات در این محدوده ها از کل شهر پایین تر است . این میانگین در گروه های سنی بیش از 40 سال به شدت کمتر است .
نوع آسیب های اجتماعی
مطالعات صورت گرفته در این مناطق ، نشان می دهد آسیب هایی مانند وجود مسیر ترانزیت یا بار انداز کالاهای قاچاق به ویژه مواد مخدر در برخی از محلات حاشیه نشی وجود دارد .
خدمات اجتماعی و رفاهی
میزان خدمات اجتماعی (شامل خدمات شهرداری ، مراکز تفریحی ، آموزشی و بهداشتی آب و برق ) در این مناطق محدود است به استثنای موارد محدود واحدهای آموزشی و بهداشتی ، معمولاً چنین خدماتی وجود ندارد انشعابات برق و آب عمدتا غیر قانونی استفاده می شوند .
وضعیت آموزشی
با تفکیک این موضوع به دو جزء آموزش عمومی و حرفه ای ، به راحتی ملاحضه می شود که هیچ واحد آموزش حرفه ای در محلات حاشیه نشین وجود نداشته و آموزش عمومی نیز در مدارس چند شیفته بسیار محدود است .
بهداشت
شرایط و امکانات بهدشتی حاشیه نشینان ، تحت تاثیر موقعیت جغرافیایی آنان است . حاشیه نشینانی که اکنون درمحدوده شهری قرار گرفته اند دارای آب ، برق و تلفن (در بعضی نقاط ) و خدمات آموزشی هستند ، گرچه رغبت چندانی به استفاده از خدمات آموزشی ندارند .
ویژگی های فرهنگی
حاشیه نشینان به عنوان قشری که با عنوان "نه شهری ، نه روستایی" مشخص می شوند . از لحاظ فرهنگی دارای فرهنگ روستایی هستند ولی خود را شهری می دانند . به بیان دیگر ، این افراد فرهنگ اولیه خود را بدون اینکه فرهنگ ثانویه را جایگزین نمایند .
روابط اجتماعی
روابط اجتماعی افراد حاشیه نشین را از دو زاویه می توان بررسی کرد :
الف) روابط اجتماعی درون محله : این نوع روابط اجتماعی در مجموع در سه شکل روابط خانوادگی ، همسایگی ، و کاری جمع بندی می شود .
ب) روابط اجتماعی بیرونی : ارتباط اجتماعی مردم با محیط بیرونی در دو شکل ارتباط از درون به بیرون ( محله - شهر ) و از بیرون به درون ( شهر - محله) قابل بررسی است .
انسجام و همبستگی
حاشیه نشینان در درون محله خود از همبستگی بالایی برخوردارند و در مقابل تهدیدات ، واکنش گروهی نشان می دهند .
سوالات متداول
1- ✔️ ویژگی های محلات و افراد حاشیه نشین ایران چیست؟
✔️ حاشیه نشینی پدیده ای است که با اسکان غیر رسمی و بدون مجوز گروه بزرگی از مردم است و ویژگی هایی دارد که در متن مقاله مطرح شده است.
2- ✔️ ویژگی های کالبدی حاشیه نشینان چیست؟
✔️ مهم ترین شاخص محلات حاشیه نشین عدم همخوانی فضای مسکونی با جمعیت زیاد درون آن است که در متن مقاله شرح داده شده است.
3- ✔️ ویژگی های فرهنگی افراد حاشیه نشین چیست؟
✔️ حاشیه نشینان از لحاظ فرهنگی دارای فرهنگ روستایی هستند که در متن مقاله به طور کامل توضیح داده شده است.
جدیدترین مطالب فیلیا
