تغییرات مغز در نوجوانی

نوجوانی دوران حساسی از رشد انسان است که بدن فرد از حالت کودک درآمده و تبدیل به یک بزرگسال می شود . در این دوران به دلیل تغییراتی که در فرد اتفاق می افتد ویژگی های جسمی نوجوان ، ویژگی های روانی و ... او تغییر می کند و همانطور که می دانید تغییرات دوران بلوغ و نحوه کنار آمدن خانواده و خود فرد با این تغییرات تاثیر بسیار زیادی در سلامت جسمی و روانی فرد دارد . اولین نشانه بلوغ تغییرات جسمی است و در این مقاله به تغییرات مغزی در دوران نوجوانی و بلوغ می پردازیم .

ثبت تغییرات مغزی با EEG

الکتروانسفالوگرافی یا نوار مغز آزمایشی است که برای بررسی فعالیت الکتریکی مغز استفاده می‌شود . گرفتن نوار مغزی شامل گرفتن سیگنال توسط الکترودهای سطحی ، بهبود سیگنال ، چاپ سیگنال و آنالیز آن می باشد . چیزی که روی کاغذ چاپ می شود الکتروآنسفالوگرام نامیده می شود .
يکی از مزيت های اوليه اين تکنولوژی ، توانايی آن برای اندازه گيری تغييرات ديناميک در پردازش قشری در زمان واقعی آن است ، زیرا امکان ارزيابی نوسانات واقعی در فعاليت مغز در مواجهه با انواع محرک ها در لحظات مختلف را نشان می دهد.

تغییرات مغزی در نوجوانی

در سن نوجوانی تغییرات زیادی در مغز رخ می دهد و مغز به رشد بزرگسالی خود می رسد . تغییرات ساختاری مهمی که در مغز رخ می دهند شامل موارد زیر می باشند : 

1. کاهش حجم ماده خاکستری مغز : کم شدن حجم ماده خاکستری مغز با حذف سيناپس ها و نوروپيل های همراه با آن مانند دندريت ها ، اسپين ها ، ترمينال های آکسونی و ... مرتبط می باشد.  حجم ماده خاکستری با افزایش سن کاهش یافته و در دوران نوجوانی حجم آن ثابت می شود . 

2. نواحی از مغز که با کارکردهای حسی و حرکتی درگير هستند ، در مقايسه با نواحی لوب پاريتالی يا آهيانه ، که در جهت يابی فضايی ، زبان و توجه درگيرند ، معمولا درحدود 4 تا 8 سالگی به بلوغ می رسند ، در حالی که نواحی آهيانه ای در حدود 11 الی 13 سالگی به بلوغ می رسند. نکته بسيار جالب تر اين است که مطالعات تصوير برداری نشان داده اند که نواحی قدامی و فوقانی فرونتال بین 12 تا 30 سالگی به بلوغ می رسند . 

3. افزایش خطی حجم ماده سفید : اين افزايش نشان دهنده افزايش در فرايند ميلينه شدن مغز می باشد که نقش مهمی در رسش نورونی دارد و میتواند نشان دهنده افزايش اندازه آکسون ها باشد. اين روند منجر به افزايش در ميزان ارتباط ها و همچنين سرعت پردازش نورونی شده و اين موضوع باعث پيچيده تر شدن شاخص های مربوطه مانند افزايش پيک نوسانات فرکانس ، انسجام EEG و ... در نوار مغزی می شود. افزايش در حجم ماده سفيد با افزايش در سرعت پردازشها و توانايی های شناختی همراه است.

4. مجموع يافته های حاصل از مطالعات مربوط به EEG در نوجوانی ، نشان دهنده کاهش توان کلی ، کاهش در توان مطلق در تمامی باندها ، به ويژه درباند امواج آهسته و توزيع مجدد توان نسبی متناسب با سن می باشد . 

دلیل تغییرات مغزی در نوجوانی

این تغییرات در مغز دلایل مختلفی دارند که از آن جمله می توان به تغيير در تراکم و دنسيته نورونی ، ضخامت قشری و تغييرات در سطوح نوروترانسميترها که کارکرد شناختی و ظرفيت های آنها را تحت تاثير قرار می دهند اشاره کرد. 
محيط های پرورشی و شرايط تربيتی و اقتصادی - اجتماعی کودک بر رشد و رسش نورونی و الگوهای امواج EEG آنها تاثير می گذارد. مثلا " تحقيقات نشان داده اند که کودکان در محيط های دچار فقر فرهنگی و اقتصادی ، رسش آهسته تر امواج الکتريکی و گاهی هيچ گونه ارتباطی بين سن و رسش پارامترهای امواج را نشان نداده اند ، توام با اين که اين کودکان نوعی معلوليت های ذهنی و مغزی را نيز نشان می دهد. ميزان بالاي امواج باند تتا (امواج آهسته) با شرايط محيطی فقير توام می باشد . استرس های دوران کودکی مانند سو استفاده های جنسی و جسمی ، تعارضات مداوم خانوادگی و شاهد تروما بودن ، با رسش EEG اتيپيک توام می باشد.

اين يافته ها نشان می دهند که استرسورهای دوران کودکی به صورت کلی با تداخل در الگوی نرمال EEG و نابهنجاری هايی در سطح فعاليت مغزی توام می باشد که می تواند با شرايط و علائم بالينی چندی همراه باشد. اين عوامل در دوران نوجوانی از اهميت فوق العاده برخوردار هستند چرا که دورانی است که بالاترين آسيب پذيری به بيماری های روانی وجود دارد . 

منبع : مطالعه انجام شده توسط دکتر غلامرضا چلبیانلو ، کاندیدای دکترای تخصصی علوم اعصاب شناختی دانشگاه تبریز

سوالات متداول

1- ✔️ تغییرات مغز در نوجوانی چگونه است؟

✔️ اولین نشانه بلوغ تغییرات جسمی است کخ تغییرات مغزی نیز به وجود می آورد که در متن مقاله شرح داده شده است.

2- ✔️ ثبت تغییرات مغزی با EEG در نوجوان چگونه است؟

✔️ الکتروانسفالوگرافی یا نوار مغز آزمایشی است که برای بررسی فعالیت الکتریکی مغز استفاده می‌ شود که در متن مقاله شرح داده شده است.

3- ✔️ دلیل تغییرات مغزی در نوجوانی چیست؟

✔️ این تغییرات در مغز دلایل مختلفی دارند که از آن جمله می توان به تغيير در تراکم و دنسيته نورونی اشاره کرد که در متن مقاله مطرح شده است.